Κορίννα Μηλιαράκη: Η κυρία Βάννα Σφακιανάκη είναι αρχιτέκτων μηχανικός και θα μας μιλήσει για το χωροταξικό σχεδιασμό, τη μεγάλη και τη μικρή κλίμακα.
Bάννα Σφακιανάκη: Καλημέρα και από εμένα. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Μιλώντας για τουρισμό υπαίθριο – αγροτουρισμό, πρέπει να δούμε αν υπάρχει η κατάλληλη πολιτική έτσι ώστε να τον βοηθάει, και αν η πολιτική αυτή έχει παράξει χωροταξική πολιτική, δηλαδή κατάλληλες ζώνες, έτσι ώστε να μπορέσει να εγκατασταθεί.
Γενικά στη χώρα μας υπάρχει μία εμμονή, μία τάση να πιστεύεται και να γίνεται τέτοιου είδους πολιτική, για την προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων. Υποτίθεται ότι αυτό είναι ένα μοναδικό μέσο για την ανάπτυξη, μόνο που η όλη λογική, η όλη πολιτική αυτή, εμπεριέχει την ταύτιση δύο καθ’ όλα διαφορετικών εννοιών, της ανάπτυξης με τη μεγέθυνση. Ο κόσμος εν τω μεταξύ πιστεύει τα ίδια πράγματα, έχει περάσει δηλαδή αυτή η άποψη στον κόσμο, παρά το γεγονός ότι όσο περνούν οι καιροί, τόσο και λιγότερο μπαίνει κανείς στον κόπο να αποδείξει ότι αυτό είναι ορθό, δηλαδή με μετρήσιμα μεγέθη, με μελέτες, έτσι ώστε να φανεί τελικά ποιά είναι ή όχι, η ωφέλεια. Αυτή η πολιτική, ανεξάρτητα αν τελικά πετυχαίνει ή όχι, συνεχίζει να γίνεται και αφορά και τις τουριστικές επενδύσεις. Ειδικά γι αυτού του είδους τις τουριστικές επενδύσεις έχουν γίνει μελέτες τελευταία στα Πανεπιστήμια, διδακτορικά. Υπάρχει συγκεκριμένο υλικό που αποδεικνύει ότι συμβάλλουν ελάχιστα στην περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, επειδή σχετίζονται με μία παγκοσμιοποιημένη αγορά. Έτσι, στη φάση υλοποίησής τους, αλλά κυρίως στη φάση λειτουργίας τους, φτάνει στο τέλος να προφέρουν μόνο κάποιες θέσεις εργασίας και τα τελευταία χρόνια ούτε καν αυτό.
Η ίδια αντίληψη για τον τουρισμό ταυτίζει τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις με την ποιότητα και τον ποιοτικό τουρισμό. Από την άλλη, η ποιότητα εξαρτάται σύμφωνα με την ίδια αντίληψη, μόνο από το πόσα αστέρια διαθέτουν οι τουριστικές μονάδες, δηλαδή πόση πολυτέλεια. Η ποιότητα καθορίζεται με τα αστέρια και όχι με τα άλλα χαρακτηριστικά που είπαν οι προηγούμενοι ομιλητές. Έτσι δημιουργούνται «αυτονόητοι» συνειρμοί, όπου το μικρό είναι κάτι που δεν είναι καλό, που σίγουρα είναι πρόχειρο, που σίγουρα δεν έχει καλό επίπεδο υπηρεσιών, που σίγουρα δεν είναι βιώσιμο. Το αποτέλεσμα είναι οι μικροί επενδυτές να μένουν «ελεύθεροι», είτε να συνεχίσουν να κάνουν rent rooms –αυτά τα γνωστά, ο καθένας με ό,τι καταστροφές προκαλέσει– είτε κάποιοι άλλοι να παίζουν τους ήρωες και να προσπαθούν να αποδείξουν ότι «ένας άλλος κόσμος υπάρχει και είναι εφικτός».
Ένα ακραίο παράδειγμα αυτής της αντίληψης είναι η επένδυση στην Αταλάντη, δεν ξέρω αν έχετε ακούσει. Πρόκειται για μία τουριστική επένδυση ύψους 2 δισεκατομμυρίων σε έκταση 12.500 στρεμμάτων, που χαρακτηρίζεται ως αγροτουριστική. Αυτή τρέχει ακόμα, αλλά είχε ξεκινήσει με τεχνικό σύμβουλο την Αγροτουριστική Α.Ε., και διεκδικούσε επιδοτήσεις για τον αγροτουρισμό. Δηλαδή θέλω να δείξω το πώς προχωρούν αυτές οι λογικές, το πώς δε συνδέονται, ούτε με μεγέθη ούτε με τοπικότητες ούτε με τίποτα. Αυτή, τώρα, ισχυρίζεται ότι είναι αγροτουριστική επένδυση, επειδή έχει ένα βοτανικό λόφο και εκτεταμένες βιολογικές καλλιέργειες. Δίπλα, βέβαια, έχει όλα τα άλλα που έχουν οι κλασσικές μεγάλες τουριστικές επενδύσεις -που έχουν γίνει ή που θέλουν να κάνουν-, δηλαδή τρία γήπεδα golf, τρία ξενοδοχεία πεντάστερα, συνεδριακό κέντρο, τουριστικά χωριά 5.000 κατοικιών, ακαδημία golf κ.λπ. Η απάντηση σε αυτό το αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί βρίσκεται στην άρνηση του συστήματος να πάρει μέτρα με πολιτική προτεραιότητα, που δεν θα παίρνουν υπόψη το πολιτικό κόστος, έτσι ώστε να βοηθήσει την απρόσκοπτη ανάπτυξη των μικρών μονάδων και στα ζητήματα του χώρου, και βέβαια στα συστήματα του όλου θεσμικού πλαισίου, δηλαδή τις προδιαγραφές για την υλοποίηση και τη λειτουργία τους.
Όλη αυτή η ιστορία που είπα μέχρι τώρα, αυτή η πολιτική, αποτυπώνεται πάρα πολύ καλά στον ειδικό χωροταξικό σχεδιασμό. Όταν τον Ιούνιο του 2009 δημοσιεύτηκε το πρώτο ειδικό πλαίσιο για τον τουρισμό, θα θυμόσαστε όλοι, ακόμη και οι μη σχετικοί είχαν δει ότι χαλούσε ο κόσμος, ότι είχε ασχοληθεί πάρα πολύς κόσμος που πριν δεν ασχολούνταν με αυτά, πολλοί, για πρώτη φορά, καταλάβαιναν τί πάει να πει. Στο ΥΠΕΧΩΔΕ, τότε, εννέα φορείς είχαν τοποθετηθεί κατά, είχε απορριφθεί το σχέδιο και μέσα σε πολύ μεγάλη φασαρία και βιαιότητες, τελικά εγκρίθηκε. Η βασική ένσταση όλων, είτε ήταν υπέρ είτε κατά, ήταν ότι αυτό το χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό επικεντρωνόταν στην ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού και της παραθεριστικής κατοικίας. Ο μαζικός τουρισμός, πρέπει να ξέρετε, όχι μόνο σε τόπους και στιγμές όπως αυτή που ζούμε εδώ τώρα -και άκουσα και τους προηγούμενους ομιλητές-, κριτικάρεται και δε στηρίζεται, ακόμη και από τα επίσημα κείμενα της κυβερνητικής πολιτικής, όπως είναι το τομεακό πρόγραμμα για το ΕΣΠΑ, και μάλιστα εδώ και πάρα πολλά χρόνια καταγράφεται γιατί δεν είναι καλός, γιατί δεν πρέπει να συνεχίσει, γιατί πρέπει να αλλάξει.
Η βασική φιλοσοφία του ειδικού πλαισίου για τον τουρισμό ήταν αυτή του ισπανικού πρότυπου, όπου υπάρχουν τα περίφημα condo hotels, η παραθεριστική κατοικία, τα γήπεδα γκολφ. Παρότι ήταν ήδη γνωστό και τότε που συζητιόταν το χωροταξικό έγινε πολύ περισσότερο γνωστό, ότι η Ισπανία υποφέρει από όλη αυτήν την ιστορία, είχε ήδη ανεργία, είχε ήδη περιβαλλοντικά και προβλήματα φυσικών πόρων, είχε ήδη προβλήματα διαφθοράς. Για πρώτη φορά έφτασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέμα, που τα θέματα τα πολεοδομικά δε φτάνουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνήθως. Εδώ και καιρό η Ισπανία διαθέτει χρήματα για να αναπλάθει περιοχές και να κατεδαφίζει συγκροτήματα.
Αυτό που δε συζητήθηκε εδώ ποτέ ήταν το ιταλικό πρότυπο, το οποίο είναι τελείως διαφορετικό, επικεντρώνεται στα αστικά κέντρα, μεγάλα και μικρά, και κυρίως στην αποκατάσταση και στο σεβασμό στο τοπίο. Αν τώρα ερχόμαστε να εφαρμόσουμε τέτοιο μοντέλο στην Ελλάδα, θα βρίσκαμε συντρίμμια. Θα ήταν ήδη πάρα πολύ αργά, γιατί η ανάπτυξη της χώρας, όχι στον τουρισμό αλλά και σε όλα τα άλλα, βασίστηκε τόσο πολύ στην οικοδομή και πέρασε ένα μοντέλο που προτιμούσε την κατεδάφιση αντί για τη διατήρηση, επέβαλε την αντιπαροχή, την εκτός σχεδίου δόμηση και, βέβαια, εκτός από όλα αυτά, τη χωρίς όριο κερδοσκοπία στη γη.
Το ειδικό πλαίσιο για τον τουρισμό ακολουθούσε την πεπατημένη, δηλαδή τώρα που τελικά κόβει η οικοδομή, ας περάσουμε στην παραθεριστική κατοικία και στις σύνθετες τουριστικές επενδύσεις ως μεγάλες τουριστικές επενδύσεις, όπως έλεγα πριν. Αυτές οι σύνθετες τουριστικές επενδύσεις μπαίνουν παντού, δηλαδή δεν υπάρχει τόπος που να μην μπαίνουν. Λέει ότι δεν μπαίνουν στα δάση, λέει ότι δεν μπαίνουν στη γη, τη χαρακτηρισμένη γη προτεραιότητας, την αγροτική, αλλά ξέρετε ότι δε χαρακτηρίζεται κατά κανόνα. Και λέει ότι δεν μπαίνει σε κάποιες περιοχές του Δικτύου Natura, όπου όμως έχουν γίνει μελέτες, έχουν γίνει τα διαχειριστικά, έχουν οριστεί οι πυρήνες. Τέτοια πράγματα έχουν γίνει ελάχιστα στη χώρα μας και ειδικά στην Κρήτη κανένα. Εκεί επάνω λοιπόν θα έμπαιναν αυτά. Είναι μεγάλα μεγέθη, χρειάζονται γήπεδα 150.000 τετρ. μέτρα. Τώρα, η τροποποίηση του χωροταξικού κάνει μία διαβάθμιση, τα χωρίζει σε κατηγορίες μικρά, μεσαία, μεγάλα και αλλάζει αυτό το 150.000 τετρ. μ., και, βέβαια, προσφέρουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες. Όταν ακούει κανείς ολοκληρωμένες υπηρεσίες, σημαίνει ότι εξαντλείται η παραμονή του επισκέπτη εκεί μέσα, είτε λέγεται τουρίστας είτε παραθεριστής, και, πραγματικά, το μόνο που δεν κάνει είναι αυτό που έλεγαν, δηλαδή να σχετίζεται με τον τόπο υποδοχής.
Το νέο σχέδιο, λοιπόν, το οποίο είναι τροποποίηση, δεν είναι νέο όπως τότε ζητούσε όλος ο κόσμος, καταργήσετε το και κάντε ένα νέο, είναι μία τροποποίηση του παλιού, δε διαφοροποιείται. Μάλιστα, σε κάποια σημεία που θα σας πω, από τώρα και ύστερα θα δείτε ότι διαφοροποιείται, αλλά προς το χειρότερο, και συνδέει, πάει να δέσει την αντίληψη ότι ο μαζικός τουρισμός είναι αυτός που θα κάνουμε ποιοτικό. Ήδη ο τίτλος στις «περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης μαζικού τουρισμού» που ήταν στο ισχύον, μετατρέπεται σε «περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης ποιοτικού μαζικού τουρισμού». Οι άλλες περιοχές που λεγόταν, «ανάπτυξη ήπιων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού», στην τροποποίηση είναι «ήπιων μορφών ειδικού εναλλακτικού τουρισμού», το κάνει ένα.
Ο εναλλακτικός τουρισμός, σε αυτό το ειδικό πλαίσιο που καταγγέλλαμε και δε θέλαμε, στο ισχύον, οριζόταν σε σχέση με το χαρακτήρα του, τους πόρους, τη χωρική συγκέντρωση και την εποχικότητα. Είναι η περιγραφή εδώ, δεν τη διαβάζω για να μην καθυστερώ. Στο νέο σχέδιο η «ειδική εναλλακτική μορφή τουρισμού» ορίζεται μόνο σε σχέση με τη ζήτηση της αγοράς και την εποχικότητα.
Ακόμα χειρότερα έχουν συμβεί με τον «ήπιο τουρισμό». Ο ήπιος τουρισμός δεν είχε οριστεί μέχρι σήμερα και πολλοί ισχυρίζονταν -και πολλοί νόμιζαν- ότι σήμαινε απλώς στον ίδιο χώρο να μπορούν να χτίσουν με χαμηλότερους συντελεστές δόμησης. Το σχέδιο τροποποίησης του ειδικού πλαισίου, λοιπόν, δεν ορίζει τον ήπιο τουρισμό σε σχέση με την επιβάρυνση που προκαλεί στο περιβάλλον, αλλά σε σχέση με το χαρακτήρα της περιοχής της εγκατάστασης, και αυτό θα το διαβάσω γιατί είναι φοβερό. Λέει: «Ως ήπιος τουρισμός νοούνται οι δραστηριότητες των ειδικών εναλλακτικών μορφών τουρισμού που πραγματοποιούνται σε περιοχές με χαμηλή ή μηδενική ανθρωπογενή αλλοίωση και διακρίνονται από το σεβασμό στο περιβάλλον και την προστασία της πανίδας και της χλωρίδας». Ποιος θα το κρίνει αυτό; Θα δούμε και παρακάτω, αλλά, τελικά, σε όλη τη νομοθεσία είναι ότι το κρίνει ο επενδυτής, το αποτυπώνει σε μία περιβαλλοντική μελέτη, η οποία συνήθως εγκρίνεται.
Για να μην έχουμε αμφιβολίες για το ποιες είναι οι ειδικές εναλλακτικές μορφές τουρισμού, φαίνεται εδώ, ότι τελικά ο τουρισμός για τον οποίο μιλάμε και είναι αυτός που λέει εδώ, προς το τέλος, τουρισμός φύσης -που τώρα στην τροποποίηση ονομάζεται τουρισμός υπαίθρου- πάει μαζί με όλα τα άλλα που βλέπετε και έχει περίπου -εκτός από τον αστικό τουρισμό- έχει τους ίδιους χώρους εγκατάστασης, αυτό είναι το πολύ σημαντικό.
Η βασική διαφορά που έφερε η τροποποίηση αυτή -αλλά όχι μόνο αυτή η τροποποίηση του χωροταξικού, αλλά και όλη η νομοθεσία που έχει να κάνει με τη δόμηση, που βγαίνει τώρα και κάποιους μήνες- λέει ότι θα κάνουμε πια ό,τι κάνουμε μέσα σε οργανωμένους υποδοχείς, δηλαδή περιοχές που θα πολεοδομηθούν. Ήδη ο τουρισμός είχε αυτοπεριοριστεί κάπου, στα αστικά κέντρα και σε κάποιες ζώνες γύρω από τα χωριά. Τώρα επιτρέπεται να χτίζει κανείς στην εκτός σχεδίου δόμηση. Αν υποθέσουμε ότι φτιαχτούν οι οργανωμένοι υποδοχείς –κι αυτό θα γίνεται με τα γενικά πολεοδομικά σχέδια– και σταματήσει να μπαίνει στην εκτός σχεδίου δόμηση, πάρα πολλά πράγματα δε λύνονται. Γιατί φανταστείτε ένα χωριό όπου έχει εγκατασταθεί ο τουρισμός υπαίθρου και που γύρω του συνεχίζει μία άναρχη δόμηση υπό μορφή κατοικίας, που στην πραγματικότητα είναι η παραθεριστική κατοικία η μη οργανωμένη, για την οποία αρκεί μια άδεια οικοδομής, ως κατοικία.
Με τους οργανωμένους υποδοχείς επιτρέπεται από την τροποποίηση του ειδικού πλαισίου για πρώτη φορά να πολεοδομούνται περιοχές Natura. Βέβαια, λέει, όπου δεν έχουν εγκριθεί ειδικές ρυθμίσεις και δεν έχουν μπει οι περιοχές σε ειδικότερη κατηγορία προστασίας. Όπως είπα όμως και πριν δεν υπάρχουν περιοχές στην Κρήτη και σε άλλα μέρη της Ελλάδος, οι πολλές Natura που λένε στην πραγματικότητα είναι ελάχιστες όσες έχουν ζωνοποίηση κι ένα ΠΔ να τις κατοχυρώνει.
Λέει το νέο σχέδιο, η τροποποίηση, ότι ο τουρισμός υπαίθρου αναπτύσσεται σε περιοχές της υπαίθρου που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τον τουρισμό, συμπεριλαμβανομένου των περιοχών του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών. Να δούμε πρώτα το Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών. Εκεί λέει ότι ο τουρισμός υπαίθρου μπαίνει, όπως είπα και πριν, μέσα στα χωριά και σε ζώνη 500 μέτρων όταν διαπιστώνεται κορεσμός, που διαπιστώνεται τεχνικά, ανάλογα με το τί οικόπεδα έχουν μείνει άχτιστα. Στα περιφερειακά πάρκα, που είναι μία κατηγορία που για να μπορεί να υπάρχει, πρέπει να κηρυχτεί στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών, δεν είναι δηλαδή ο πυρήνας των προστατευόμενων περιοχών, μπορούν να δημιουργηθούν «περιοχές οικοανάπτυξης». Αυτές οι περιοχές, όμως, για να οριστούν, και εκεί επάνω να πάει να κάτσει μία δραστηριότητα τουρισμού υπαίθρου, θα πρέπει πρώτα να γίνουν οι μελέτες, που δε γίνονται. Δηλαδή θα περάσουν πάρα, πάρα πολλά χρόνια και κυρίως δεν είναι πολιτική προτεραιότητα, δεν προχωράει. Ακόμα όμως και αν υποθέσουμε ότι προχωρήσει αυτό το πράγμα, πάλι θα έχουμε πρόβλημα γιατί θα συνωστιστούν δίπλα του κι όλες οι άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού.
Ήδη σ’ όλες οι περιοχές που προσφέρονται για την ανάπτυξη ήπιου και εναλλακτικού τουρισμού επιτρέπεται η κατασκευή νέων μονάδων τριών, τεσσάρων και πέντε αστέρων, πάλι μέσα στο χτισμένο χώρο και σε οργανωμένους υποδοχείς, αλλά και μεταβατικά σε γήπεδα των 15 στρεμμάτων μέχρι να οριστούν αυτοί οι υποδοχείς. Περίπου τα ίδια συμβαίνουν και στα νησιά και βέβαια χαρακτηρίζεται ως ζώνη υψηλής ανταγωνιστικότητας τουρισμού τα 350 μέτρα στα νησιά και τις παράκτιες περιοχές δίπλα στη θάλασσα. Όταν λέει, υψηλής προτεραιότητας τουρισμού, φαντάζεστε τί θα γίνει και εκεί, απλώς δίνεται μια κατεύθυνση να μην έχουμε τουλάχιστον άλλες χρήσεις οι οποίες είναι εντελώς ενοχλητικές στον τουρισμό.
Αυτός είναι ο χάρτης του ισχύοντος. Έγινε μεγάλη φασαρία ότι για την τροποποίηση δε δώσανε νέο χάρτη, όμως στην πραγματικότητα επειδή η κατάταξη των περιοχών είναι η ίδια, ακόμα και αν κάτι τροποποιήσουν στο μέλλον, βασικά η λογική αυτού του χάρτη ισχύει, δηλαδή αυτά που βλέπετε μικρά κόκκινα είναι οι ανεπτυγμένες περιοχές, με πορτοκαλί είναι αυτές όπου θα αναπτυχθεί μαζικός τουρισμός και όλα αυτά που είναι κίτρινα -όπως φαίνονται τα νησιά ή οι ζώνες που περικλείουν περιοχές- είναι οι περιοχές εγκατάστασης του ήπιου και εναλλακτικού τουρισμού. Αυτά που βλέπετε καφέ είναι οι ορεινές περιοχές και τα πράσινα δεν είναι η γεωργική γη, αλλά είναι οι περιοχές NATURA.
Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ζήτημα που λένε όλοι, ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός θα επιλύσει τα προβλήματα συγκρούσεων χρήσεων γης και περιμένουν και νομίζουν ότι θα τα λύσει. Κι εκεί έχει δημιουργηθεί μία πολύ μεγάλη παρανόηση, γιατί ο νόμος ο χωροταξικός είναι κατευθυντήριος και για να επιλυθούν οι χρήσεις γης έπρεπε όλοι να περιμένουν να οριστούν απ’ το αμέσως κατώτερο επίπεδο, που είναι ο πολεοδομικός σχεδιασμός, δηλαδή τα γενικά πολεοδομικά σχέδια και τα ΣΧΟΟΑΠ. Όμως ήδη και τα ίδια τα χωροταξικά έπρεπε να είναι με τέτοιο τρόπο φτιαγμένα, όχι τομεακά, όπως τα κάνουν, δηλαδή κάθε δραστηριότητα το δικό της, αλλά κάπου να κοιτάει κανείς αν συνδυάζονται μεταξύ τους. Αυτό είχε ειπωθεί από την πρώτη στιγμή και τώρα πάλι ξαναειπώθηκε, πάρα πολύ έντονα, στη διαβούλευση, αυτή την εξαιρετικά σύντομη που έγινε, των έξι-οκτώ ημερών, δε θυμάμαι ακριβώς. Είπαν λοιπόν ότι δε γίνεται να μην κοιτάει κανείς να δέσει μεταξύ τους τα ειδικά πλαίσια που βασικά είναι του τουρισμού, των ανανεώσιμων πηγών και της βιομηχανίας, γιατί κανείς βέβαια δε σκέφτηκε ποτέ ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλα όπως για τον πρωτογενή, αλλά αυτό είναι μία άλλη ιστορία. Έτσι λοιπόν, επειδή το χωροταξικό των ΑΠΕ έχει ιδιαίτερη πολιτική προτεραιότητα αυτή τη στιγμή που υπερβαίνει τον τουρισμό και που αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε καιρό κρίσης, το έφτιαξαν με τέτοιο τρόπο, το συμπλήρωσαν και το αναβάθμισαν με την τελευταία νομοθεσία, η οποία απανωτά επιταχύνει και ξαναεπιταχύνει τις ΑΠΕ, οπότε αρχίζει να παρουσιάζεται ένα εξαιρετικά μεγάλο πρόβλημα. Όμως, το χωροταξικό του τουρισμού, σ’ αυτή την τροποποίηση, δε φαίνεται να ανησυχεί πάρα πολύ. Έρχεται και λέει μόνο ότι εντός των περιοχών με προτεραιότητα τουρισμού απαιτείται η ελεγχόμενη συγκέντρωση ανεμογεννητριών –αυτό δεν το λέει ούτε το χωροταξικό των ΑΠΕ– δηλαδή λέει κάτι ακόμη περισσότερο, χωρίς να αποκλείεται ο συνδυασμός τους με την ανάπτυξη τουριστικών εγκαταστάσεων με τους όρους που προβλέπει. Δηλαδή δεν το διάβασαν καν, γιατί μόνο τις τουριστικές περιοχές, όχι τις διάσπαρτες, αλλά τις συγκεντρωμένες, προστατεύει το χωροταξικό των ΑΠΕ εκτός από τις πόλεις και τα χωριά. Ήδη εδώ στην Κρήτη άρχισαν να φαίνονται αυτές οι συγκρούσεις. Δείτε το τοπίο, είναι η Σίτανος στη Σητεία με τις πρώτες επεμβάσεις μικρής αλλά μαζικής κλίμακας. Αυτή είναι ολόκληρη περιοχή στην επάνω φωτογραφία, πως έχει καταντήσει το τοπίο, δείτε την κλίμακα με το μικρό εκκλησάκι, δείτε και το δρόμο. Η πρώτη επιταγή του χωροταξικού των ΑΠΕ είναι αυτά να μπαίνουν σε «άγονες και κατά το δυνατόν αθέατες περιοχές».
Αυτό είναι αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Κρήτη και σε όλη την Ελλάδα, είναι ο χάρτης με τις αιτήσεις και τις άδειες παραγωγής που διεκδικούν αυτή τη στιγμή να προχωρήσουν.
Ο χάρτης είναι της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Κάθε χρώμα και κάθε σύμβολο είναι μία διαφορετική πηγή ενέργειας, δηλαδή αυτά που είναι πράσινα είναι τα αιολικά, αυτά που βλέπετε κύκλους που έχει στην επάνω Ελλάδα και δεν έχει στην Κρήτη είναι μικρά φράγματα, τα κόκκινα είναι φωτοβολταϊκά. Θέλω να προσέξετε, σας παρακαλώ, ότι αυτά που είναι κίτρινα και φαίνονται να είναι περιγράμματα στην ηπειρωτική χώρα, όχι στην Κρήτη, είναι οι περιοχές αυτές όπου έχουμε εθνικά πάρκα με διατάγματα, δηλαδή είναι στην ουσία οι μόνες περιοχές που προστατεύονται από κάθε δραστηριότητα, είναι ο Αμβρακικός, είναι στη βόρεια Ελλάδα διάφορα, εκεί που υπάρχουν. Στην Κρήτη, τα κίτρινα, δεν είναι περιοχές αποκλεισμού και περιοχές προστασίας, αλλά με κίτρινο χρώμα που δε φαίνεται, επειδή εδώ είναι μικρό, δε φαίνεται καλά, συμβολίζονται όλα τα υβριδικά, δηλαδή τα έργα αυτά που περιλαμβάνουν αντλησιοταμίευση.
Αν αυτό τώρα δεν είναι ο ορισμός των συγκρούσεων γης, εγώ τί να πω; Βλέπετε ξανά τους δύο χάρτες, βλέπετε τις περιοχές Β1 και βλέπετε το ενδιαφέρον για ανάπτυξη ΑΠΕ. Να σας το δείξω και στην Κρήτη –και εδώ τελειώνω– που φαίνεται πιο καθαρά. Βλέπετε ότι η περιοχή Β2-14 είναι η περιοχή που αγκαλιάζει τον ορεινό όγκο και των Χανίων και του Ρεθύμνου. Δείτε τί συμβαίνει στις αιτήσεις και τις άδειες παραγωγής. Ξαναλέω, τα κίτρινα είναι για τους ταμιευτήρες, τα πράσινα είναι τα αιολικά, τα κόκκινα είναι αυτά που μπήκαν τελευταία, είναι τα μεγάλα φωτοβολταϊκά και αυτά που ίσως διακρίνετε μικρά στίγματα μαύρα είναι τα μικρά αυτά που παίρνουν εξαίρεση από άδεια παραγωγής. Δείτε και το πώς έχουν κυκλώσει τον ορεινό όγκο στη Β2-15, είναι ο ορεινός όγκος τα Λασιθιώτικα όρη. Όσο για τη Σητεία, στην οποία δεν μπήκε περιοχή Β2, -υποθέτω για τον ίδιο λόγο που χάθηκε και η NATURA στον Αθερινόλακκο- εκεί είναι τέτοιος ο συνωστισμός, που τελευταία ακούσαμε ότι αυτοί οι νέοι που επιστρέφουν -και γίνεται μεγάλος ντόρος γι αυτό- και
επιστρέφουν στα χωριά για να καλλιεργήσουν γη και να κάνουν δραστηριότητες τοπικού περιφερειακού ενδιαφέροντος, δε βρίσκουν τέτοια γη γιατί η γη είναι παντού δεσμευμένη. Ο λόγος είναι ότι και οι Δήμαρχοι, ορισμένοι Δήμαρχοι που έχουν δημοτικές εκτάσεις, βγάζουν σε διαγωνισμούς τις εκτάσεις. Ούτως ή άλλως ο νόμος επιτρέπει σε κάθε επενδυτή να δεσμεύσει –σε κλίμακα είναι αυτά– αυτές τις εκτάσεις γης, να τις δεσμεύσει για τη συγκεκριμένη χρήση, μέχρι να αποδειχθεί αν θα την κάνει την επένδυση αυτή ή αν δε θα την κάνει. Ακόμα όμως και αν δε θα την κάνει, τότε περιμένει ο επόμενος επενδυτής, δηλαδή με προτεραιότητα δεσμεύονται περιοχές με βάση το νόμο γι’ αυτή τη χρήση γης. Ευχαριστώ πολύ.
Παρουσίαση στο 1ο Πανελήνιο Συνέδριο «Τουρισμός υπαίθρου – Αγροτουρισμός»
http://agroxenia.net/content/1ο-πανελλήνιο-συνεδρίο-συνδέσμου-ενώσεων-αγροτουρισμού-ελλάδας
Απόσπασμα από τα Πρακτικά
Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) 3-4-5 Απριλίου 2012